Mitchell: teamwork

“If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together.”
                                                                                                - African proverb

Op het eerste gezicht is het bezoek aan Tanzania hetzelfde als mijn eerdere reizen naar dit prachtige continent. Na het verlaten van het vliegtuig, bij een vliegveld wat kleiner is dan menig voetbalkantine, snuif ik de karakteristieke geur van Oost Afrika op. Een mengsel van verbrand hout, kruiden, uitlaatgassen, uitgestrekte graslanden en verbrand plastic. Een scherpe, maar aangename geur. Nagenoeg het gevoel van thuiskomen.

Alles is echter anders dan de vorige keren. Waar ik de vorige keren de reis alleen waagde, zijn wij nu met een team. Negen man sterk, met verschillende achtergronden en ervaringen, hier met hetzelfde doel. Wat een fantastisch gevoel. Mooi om te zien hoe mensen met meer ervaring zich hier als een vis in het water voelen. Anderzijds is het geweldig om te zien hoe snel de ‘nieuwelingen’ zich aanpassen en genieten van alle nieuwe ervaringen.

Het doel van onze missie: specialistische chirurgische zorg bieden aan de mensen rondom Sengerema Hospital. Operaties die wij vooral uitvoeren zijn het verwijderen van een vergrote schildklier, het opheffen van een buikstoma (de darmen weer netjes aan elkaar hechten), het rechtzetten van X- en O-benen bij kleine kinderen, correcties van klompvoeten; de lijst is lang. We springen ook bij in het geval van acute problematiek, zoals amputaties van ledematen (bijvoorbeeld door ernstige brandwonden of een slechte doorbloeding), complexe botbreuken of verstopte darmen. Voor onze reis wordt op de lokale radio het nieuws verspreid van onze komst. Hierdoor lijkt de rij met patiënten die onze hulp behoeven, of denken te behoeven, eindeloos.

Zoals altijd zijn de indrukken divers, intens en bijna altijd onverwachts. Graag neem ik jullie mee naar een aantal bizarre, bijzondere, ernstige of mooie casussen.

-          Brandwonden zijn in dergelijke streken als Sengerema een groot probleem. Mensen koken op hout, dus open vuur. Dit in kleine en slecht geventileerde ruimten. Het gebeurt helaas vaak dat mensen in het vuur vallen. Meestal kinderen.
Tussen de operaties door vraagt de huidige tropenarts van Sengerema Hospital ons mee te kijken met een complexe brandwond. De patiënt in kwestie is een jonge, zwangere vrouw. Om onbekende redenen is zij het bewustzijn verloren en in een open vuur gevallen. Hierdoor is haar gehele rechterflank verbrand. Het ernstigste letsel is haar elleboog. Het bot ligt bloot. We moeten helaas concluderen dat de arm verloren is en geamputeerd dient te worden.
Direct daarna zien we een vrouw met epilepsie, die tijdens een aanval in het vuur is gevallen. Haar handen zijn ernstig verbrand. Één hand is totaal verloren, de andere heeft drie ernstig beschadigde vingers. Ook hier is alleen een amputatie nog mogelijk en helaas nodig om ernstige infecties te voorkomen.
De wetenschap dat een land als Tanzania geen formeel sociaal opvangnet heeft, met ziektedagen en arbeidsongeschiktheidsregelingen, maakt dergelijke gevallen des te schrijnender. Dan rest alleen de hoop dat er een groot netwerk is van familie en vrienden om voor deze vrouwen te zorgen.
Dit toont ook direct dat de beste geneeskunde begint bij preventie. Er zijn fantastische initiatieven om het koken veiliger te maken en brandwonden te voorkomen. Zoals altijd kost verandering veel tijd en geld.
 

-          Mijn grootste kritiek op de geneeskunde opleiding is dat wij veel ziektebeelden uit de boeken leren die wij nagenoeg nooit in het echt zien. Het komt simpelweg niet meer bij ons voor of wordt in een vroeg stadium ontdekt, opdat de kenmerkende kliniek zich niet meer openbaart. Hier in Tanzania is dat compleet anders.
Vandaag zagen we een vrouw met een klassiek beeld van een te snel werkende schildklier. Veel afgevallen, snelle hartslag, intolerantie voor warmte (vrij vervelend hier), onrustige motoriek, uitpuilende ogen. Even later beoordeelden we een man met tetanus. Al snel ontdekten we de kenmerkende reflexen die te intens werken (met een duur woord hyperreflexie).
In de tropen zijn de meeste ziekenhuizen als levensechte colleges. Er is hier zoveel te zien, zoveel te doen, zoveel te leren. Het grote risico is medisch toerisme. Tropen coschappen en stages zijn ongekend populair. Het is een fantastische kans, maar het is de kunst jezelf en de patiënten hier te beschermen. En dat is het gave van de huidige missie. Doordat we hier met specialistisch personeel zijn, kunnen we echt iets betekenen voor de mensen hier. Dat brengt me bij het laatste punt.

-          Op de eerste dag beoordeelden we een jonge dame van 10 jaar oud. Ruim een half jaar geleden moest een klein stuk van haar darm verwijderd worden. Helaas ging de darmnaad lekken, waardoor er met een spoedoperatie een stoma aangelegd moest worden.
Tijdens onze beoordeling had het team binnen de kortste keren de jongedame in het hart gesloten. Ze was bijna ongeremd vrolijk, sprong bij iedereen op de rug en was het lichtpunt van de afdeling. Een dag later herstelden we de continuïteit van haar darmen, zodat de enige herinnering aan haar operaties de buiklittekens zijn. De komende dagen zijn nog spannend hoe zij herstelt van de operatie. Als alles goed gaat, betekent dit voor haar een leven zonder stoma.
Enkele momenten later kwamen we de vader van een jong meisje tegen die tijdens een eerdere uitzending was geopereerd aan X-benen. Na een operatie en drie maanden gips waren de eerste stappen nog wat onwennig. Daarna sprong en vloog ze rond als nooit tevoren. De vader straalde een en al dankbaarheid uit. Voor dit jonge meisje was dit het verschil tussen een leven afhankelijk en slecht mobiel zijn, of een normaal leven.

Los van de heftige problemen blijft werken in de tropen een magische ervaring. Tijdens het opereren horen we, naast het karakteristieke gepiep van het beademingsapparaat, de vogels buiten fluiten. Uit de speakers horen we opzwepende, Afrikaanse dans muziek. Er worden grappen gemaakt, ook gewoon met de patiënten op tafel, er wordt hard gelachen. We doen de belangrijkste administratie en verdoen onze tijd niet met ellendige, lange, onzinnige kwaliteitslijsten. Tussen de verschillende afdelingen van het ziekenhuis lopen we over overdekte buitenpaden, omringt door een intens groen, terwijl de warme lucht ons in het gezicht blaast. We zien ziektebeelden uit de volledige breedte van de geneeskunde.

’s Avonds loop ik hard over de velden rondom het ziekenhuis terwijl de zon langzaam onder gaat en de lucht in een schilderij verandert. Op zo’n moment weet je dat je geluk hebt.

Om nog even terug te komen op bovenstaande quote, die vaak wordt toegeschreven aan een ‘Afrikaans gezegde’; dat is klinkklare onzin. Ethiopië is niet te vergelijken met Sierra Leone, wat niet lijkt op Tanzania, wat weer weinig overeenkomsten vertoont met Marokko. Dus hoe kan er een gemeenschappelijk ‘Afrikaans gezegde’ zijn? Vooropgesteld dat het een mooie uitspraak is, toont dit wel hoeveel mythes er over Afrika zijn.

Zoek echter goed, met bewustzijn voor alles hier, en je vindt zoveel parels. Zoals Tanzaniet, de edelsteen die alleen in dit mooie land gevonden wordt, om maar even iets te noemen.

Mocht je geïnteresseerd zijn geraakt in het werk wat we hier doen, of zelfs wat willen doneren, kijk dan vooral op:
www.simbahealth.org